Landgoed Weldam – Rondom rijk versierd adellijk kasteel

9 minuten leestijd

Landgoed Weldam is één van de grootste landgoederen van Nederland. Het is ontstaan vanuit het unieke instituut van borgmannen dat in het naastgelegen stadje Goor gebruikt werd om de toen daar gelegen strategisch belangrijke Burcht Goor te beschermen. De borglenen, historische boerenerven, die deze militairen in leen kregen als beloning voor hun werkzaamheden, vormen nog steeds het fundament van Landgoed Weldam.

Sinds de weduwe van borgman Willem Splinter het Weldam in 1415 heeft verkocht, is Weldam al 600 jaar door vererving naar de volgende eigenaar gegaan. En ook tegenwoordig is dit adellijke landgoed van 1.700 hectare nog steeds particulier bezit. In zeven eeuwen heeft huis Weldam zich ontwikkeld van een omgrachte boerderij tot een imposante havezate.

Rondom het omgrachte Kasteel Weldamligt één van de best bewaarde formele kasteeltuinen van Nederland. Weldam, één van de mooiste historische buitenplaatsen van Nederland, vormt het centrale middelpunt van het landgoed, dat ligt in een afwisselend coulisselandschap met bossen, akkers en weilanden. Houtwallen, lanen en singels verbinden de historische boerenerven die tot het Landgoed Weldam behoren en herkenbaar zijn aan hun zwart-gele luiken. Ook de 1 kilometer ten oosten van Kasteel Weldam gelegen havezate Wegdam behoort al meer dan honderd jaar tot Landgoed Weldam.

Erve Weldam – Borgleen van Burcht Goor

Landgoed Weldam ligt twee kilometer zuidelijk van het stadje Goor. Goor is in de middeleeuwen ontstaan rond Burcht (of Borg) Goor, een groot kasteel dat er toen stond. Deze Burcht staat aan de basis van het ontstaan van Landgoed Weldam.

Goor (oud-Nederlands voor moeras) lag zeer strategisch op de enige plek in de wijde omgeving waar het brede moerasgebied dat het Reggedal in die tijd was kon worden doorkruist. Dwars door Goor liep de belangrijkste handelsroute tussen Deventer en het Duitse achterland. Deze landweg liep vanaf de flanken van de direct ten westen van Goor gelegen Herikerberg, één van de geïsoleerde stuwwallen rondom Markelo, naar een doorwaadbare plek in het stroomdal van de Regge. Burcht Goor stond op een zandhoogte naast een doorwaadbare plek in de Poelsbeek. Vanaf dit kasteel is rond 1280 in opdracht van de Bisschop van Utrecht een verhoogde weg naar de oostelijker gelegen hogere dekzandgronden door het moeras aangelegd, de anderhalve kilometer lange Bandijk.

Coulisselandschap Landgoed Weldam

Burcht Goor kon daarmee het doorgaande verkeer in de regio controleren. Op het kasteel woonden de graven van Goor bijgestaan door borgmannen om het kasteel te beschermen. Het instituut van borgmannen is vrij uniek, en kwam in Nederland alleen voor in Goor, Diepenheim en Bredevoort. In ruil voor hun diensten kregen de borgmannen borglenen van de Graaf rondom Goor. Deze borglenen dienden twee doelen. Als beschermers van het kasteel dienden de borgmannen hun woningen dicht bij het kasteel te bouwen: ‘onder klokkenslag’. Hierdoor lag er een gordel van adellijke huizen rondom Goor, die later uitgroeiden tot huizen van stand, en in veel gevallen tot havezaten, als uitdrukking van de ridderlijke status van de borgmannen. Van deze adellijke huizen rondom Goor zijn alleen Kasteel Weldam, Havezate Wegdam en Huis Heeckeren nog over.

Daarnaast kregen de borgmannen leengoederen die op enige afstand van Burcht Goor lagen waarmee zij inkomsten konden genereren om in hun onderhoud te voorzien. Deze lenen bestonden uit boerderijen (boerenerven) of de tienden van de opbrengst ervan. Deze borglenen lagen verspreid over een groot deel van Twente.

In 1248 werd de macht van de graven van Goor vanwege hun wangedrag door de Bisschop van Utrecht voorgoed beknot. De Bisschop benoemde daarna een kastelein op Burcht Goor, die ook weer werd bijgestaan door borgmannen. De borglenen gingen toen over in gewone Stichtse lenen van de Bisschop van Utrecht.

Wolter van Weldamme – Borgman van Burcht Goor

Wolter van Weldamme was aan het einde van de veertiende eeuw één van de borgmannen van Burcht Goor. Deze Wolter was mogelijk verwant aan de Hendrik van Weldamme die in 1324 en tussen 1328 en 1330 Drost van Twente was en in die hoedanigheid ook als kastelein woonachtig was op Burcht Goor.

Wolter werd in 1379 door de bisschop van Utrecht beleend met diverse leengoederen rondom Goor waaronder Erve Weldam. Hij werd daarmee de eerste heer van Weldam. Maar ook werd hij beleend met Erve Kevelham bij Goor en met boerenerven in Stokkum (Hungerink, Wermikinc) en Diepenheim (Wansink, Wennink).

Kasteel Weldam in Couliselandschap

Wolter van Weldamme had echter schulden en gaf in 1389 Weldam voor een lening in onderpand aan collega borgman en schoonzoon Willem Splinter. Kennelijk kon Wolter de geldsom niet terugbetalen want in 1392 wordt Willem Splinter met Erve Weldam beleend.

Landgoed Weldam – 600 jaar door vererving overgedragen

Na het overlijden van Willem Splinter hertrouwde zijn weduwe, en dit echtpaar verkocht Erve en heerlijkheid Weldam in 1415 aan Johan Sticke. Sinds die tijd is Weldam steeds door vererving naar de opeenvolgende eigenaren gegaan.

In 1506 trouwde Jutte Sticke, een kleindochter van Johan, als Weldammer erfdochter met Johan III van Twickelo die het nabijgelegen Landgoed Twickel bezat. Na zijn overlijden erfden zijn beide dochters elk een kasteel. Hierdoor kwam Weldam, via Judith van Twickelo die getrouwd was met Unico Ripperda, meer dan twee eeuwen in het bezit van het geslacht Ripperda. Onder de Ripperda’s, een adellijk Gronings geslacht met belangrijke functies elders in Nederland en Westfalen, groeide de invloed van Weldam. Zo waren de Ripperda tot Weldam’s tussen 1648 en 1709 diverse malen Drost van Twente.

Kasteel Weldam

In 1751 overleed de toenmalige heer van Weldam kinderloos. Unico Wilhem van Wassenaer Obdam, heer van Twickel, erfde daarna het kasteel waardoor de Landgoederen Twickel en Weldam weer herenigd werden. De familie van Wassenaer Obdam was één van de meest prestigieuze en vermogende adellijke geslachten van Holland. Unico woonde voornamelijk rond ’s-Gravenhage en gebruikte Kasteel Twickel als buitenplaats. Nadat hij Kasteel Weldam had geërfd liet hij Kasteel Weldam dan ook langdurig verhuren, en ook stond het langdurig leeg met als gevolg dat het kasteel steeds verder in verval raakte.

Na het overlijden van Unico’s achterkleindochter Marie Cornelie van Wassenaer Obdam in 1850, erfde haar echtgenoot Jacob Derk Carel baron van Heeckeren van Wassenaer de landgoederen Weldam en Twickel. Zijn jongste dochter Maria Cornelia, geboren uit zijn tweede huwelijk, kreeg in 1877 bij haar huwelijk met Willem Carel Philip Otto graaf van Aldenburg Bentinck en Waldeck-Limpurg, Weldam mee als bruidsschat.

Door vererving kwam Weldam vervolgens in bezit van Isabelle, de jongste dochter van Maria Cornelia en Willem. Zij trouwde in 1914 met graaf Wilhelm zu Solms-Sonnenwalde en hierdoor is Landgoed Weldam vandaag de dag nog steeds eigendom van de familie zu Solms-Sonnenwalde. Deze familie stelt zich ten doel het landgoed in de huidige staat aan de volgende generatie door te geven.

Borgman – Eeuwenlange erfelijke functie van de heren van Weldam

In 1261 werd Burcht Goor door de graaf van Gelre verwoest, en later weer opgebouwd. Daarom gaf de Bisschop van Utrecht Goor in 1263 stadsrechten. Maar stadsmuren en poorten heeft het stadje nooit gekregen. Wel was er een omgrachting.

In 1348 werd Burcht Goor opnieuw verwoest door Gijsbrecht van Bronkhorst, bondgenoot van de Hertog van Gelre. De Burcht werd daarna niet opnieuw opgebouwd. Hierdoor was er van de oorspronkelijke militaire functie van de borgmannen niets meer over. De borgmannen behielden hun status en borglenen, maar de inhoud van deze erfelijke functie veranderde aanzienlijk tot een rol in het stadsbestuur en kerkbestuur van Goor.

Vóór 1795 bestond het stadsbestuur van Goor uit zes burgemeesters, waarvan er twee werden aangewezen door de Drost van Twente, twee door het College van Borgmannen en twee door de burgerij. Daarnaast had het College van Borgmannen collatierechten In het kerkbestuur van de Hofkerk van Goor, waardoor zij meebeslisten over de benoeming van dominee, koster, organist en schoolmeester. Ook hadden de borgmannen het recht om een herenbank in de Hofkerk te plaatsen en om in de kerk een grafkelder aan te leggen. Zo is rond 1566 een vleugel tegen de kerktoren ingericht als grafkapel voor de eigenaren van de havezate Weldam. Deze grafkapel met rijk versierd portaal is vanuit de Hofkerk toegankelijk.

Oorspronkelijk was het aantal borgmannen verenigd in het College van Borgmannen groot, in 1310 waren het er zelfs twintig. In de achttiende eeuw was dit aantal echter gereduceerd tot de bezitters van de huizen Heeckeren, Wegdam, Weldam, Stoevelaar, Nijenhuis (als eigenaar van het Goorse borgleen Kevelham) en Twickel (als eigenaar van het Goorse borgleen Tankink). Deze zes adellijke huizen waren ook erkende havezaten, en daarmee was haar eigenaar ook lid van het ridderschap van Overijssel.

Met de komst van de Fransen in 1795 werd de invloed van de borgmannen op het stadsbestuur tot nul gereduceerd. Hun collatierecht eindigde echter pas na een grondwetswijziging in 1922, waarna ook het College van Borgmannen in Goor ophield te bestaan.

Kasteel Weldam – Van boerderij tot havezate tot kasteel

Hoewel Weldam al in de dertiende eeuw als adellijke residentie fungeerde, is het niet duidelijk wanneer Weldam de uitstraling van een adellijk huis kreeg. In 1568 werd de boerenwoning verbouwd tot een omgracht edelmanshuis, het achterste gedeelte van Kasteel Weldam, tussen de torens, dateert uit die tijd, met voorburcht.

Kasteel Weldam Kasteelgracht

Rond 1645 werd het huis ingrijpend verbouwd en kreeg het kasteel haar huidige aanzicht en ontstond één van de mooiste historische buitenplaatsen van Nederland. Toen is het middenfront van Bentheimer zandsteen in Italiaanse renaissance stijl toegevoegd, en zijn de twee vooruitspringende zijvleugels gebouwd. Rond 1690 werden de bouwhuizen en het voorplein gebouwd. Bovendien werd het voorplein omsloten met hekstijlen met daarop de wapens van de verschillende families en afgesloten door de monumentale poort.

Kasteel Weldam, dat lange tijd had leeggestaan of verhuurd was geweest, werd in 1879 geheel verbouwd zodat het jonge echtpaar Bentinck er geregeld gebruik van kon maken. In 1897 en 1899 zijn vervolgens ook de twee grote hoektorens aan de achterzijde van het kasteel, de één vierkant en de ander achthoekig, gebouwd waardoor de havezate de allure kreeg van een kasteel.

Tuinen Kasteel Weldam – Formele tuinen in neobarok stijl

De tuin van kasteel Weldam behoort tot een van de best bewaarde kasteeltuinen van Nederland. Hij werd aangelegd tegelijkertijd met de laatste grote verbouwing van het huis in 1879. Op dat moment was de Franse stijltuin opnieuw in de mode. Daarom werd door de Franse tuinarchitect Edouard André een neobarokke tuin voor Weldam ontworpen met daaromheen een groot park volgens de Engelse landschapsstijl, waartoe ook de weilanden en de bossen met prachtige doorkijken werden benut.

Weldam Kasteeltuin

De tuin is geheel symmetrisch aan de voorzijde. Links en rechts van de door kastanjes omgeven oprijlaan liggen twee verdiepte parterres met sierlijke buxusvormen. In de westelijke parterre staan sinaasappelboompjes in houten kuipen, die in de winter vorstvrij bewaard worden in de oranjerie in de moestuin. Zeer bijzonder is de 145 meter lange berceau (loofgang) van geschoren beuk waar ‘s-morgens zijlicht naar binnen valt door de hoge smalle poorten die in de zijwand zijn geknipt.

Rechts van de loofgang bevindt zich bovendien een parterre met in geometrische vormen geschoren buxushaagjes, met daarachter een doolhof van thujaheggen. Aan de andere kant van de tuin bevind zich de rozentuin. In de tuin bevinden zich ook tientallen monumentale tuinornamenten en taxuslofwerken.

St. Mary’s Chapel – Evangelisatie van de inwoners op Landgoed Weldam

Graaf Bentinck initieerde ook de evangelisatie van het personeel en de bewoners van Landgoed Weldam tot het Nederlands Hervormde geloof. Op kosten van het landgoed huurde hij een evangelist in. Vanaf 1894 hield de Evangelisatievereniging Goor haar diensten in de timmerloods, gelegen achter de huidige kapel.

Graaf Bentinck vond dit echter geen geschikte plaats voor het evangelisatiewerk en liet daarom in 1900 de St. Mary’s Chapel met ca. 150 zitplaatsen bouwen. De kapel werd ontworpen door de Engelse architect W.J. Weatherley en aan de kapel is dan ook duidelijk de Engelse bouwstijl van rond 1900 te herkennen, de zogenaamde cottagestijl. De evangelisatie werkzaamheden op kosten van Landgoed Weldam hebben tot 1949 plaatsgevonden.

St Marys Chapel

Daarnaast had graaf Bentinck in 1896 voor de evangelisatiewerkzaamheden ook nog een kapelletje laten bouwen naast het Jachtopzienershuis van Landgoed Weldam in het buurtschap Stokkum. Deze kapel is in 1955 afgebroken.

Landgoed Weldam – Verzameling borglenen

Landgoed Weldam is 1.700 hectare groot, waarvan ongeveer 700 hectare bestaat uit bos dat verspreid over het landgoed ligt. Er bevinden zich ongeveer 65 pachtboerderijen en 20 woningen op het landgoed die te herkennen zijn aan de zwart met geel gekleurde luiken. Landgoed Weldam wordt gekenmerkt door een fraai afwisselend coulisselandschap waarin akkers en weilanden omringd zijn door bomen en houtwallen en afgewisseld worden door diverse kleinere bossen. Het landgoed wordt doorsneden door beken en lanen.

Pachtboerderij Weldam

Het grootste aaneengesloten stuk van het landgoed ligt rondom Kasteel Weldam. Daarnaast maken nog een tiental kleinere gebieden verspreid rondom Goor onderdeel uit van het landgoed. Deze gronden liggen in de voormalige buurschappen Kerspel Goor, Stokkum, Herike, De Ha, Wiene, Hengevelde en Diepenheim. Dit zijn de buurschappen waar Weldam al in de middeleeuwen borglenen en later Stichtse lenen bezat. Landgoed Weldam breide daarna in 1850 nog flink uit na de verdeling van de markegronden van de buurschappen waarin de boerenerven van Weldam lagen. Een groot deel van deze voormalige markegronden zijn daarna bebost.

verrekijker

Bezienswaardigheden op Landgoed Weldam

  • Kasteel Weldam (Weldammerlaan 5, Markelo). Omgrachte havezate uit de 16e-eeuw met
    • Twee bouwhuizen uit het laatste kwart van de 17e-eeuw op het voorplein. Het voorplein is door een toegangspoort van de buitenwereld afgesloten.
    • Omgrachte geometrische tuinen met diverse monumentale ornamenten. De tuin is op werkdagen te bezichtigen.
  • Bijgebouwenensemble Kasteel Weldam (hoek Weldammerlaan/Diepenheimseweg). De bijgebouwen liggen als ensemble op ongeveer 350 meter ten westen van het kasteel.
    • Rentmeesterswoning (Prins Mauritslaan 1). L-vorming gebouw in cottagestijl uit 1891 ontworpen door zelfde Engelse architect als die van Mary’s Chapel.
    • Rentmeesterskantoor (Diepenheimseweg 114-120). Gebouw uit 1880.
    • Koetshuis met koetsierwoningen (Diepenheimseweg 110-112). Gebouw uit 1884.
    • Dienstwoningen Raesfelt (Diepenheimseweg 106-108). Dubbele dienstwoning uit 1885.
    • Timmerwerkplaats (Diepenheimseweg 104). Bakstenen houtloods uit 1891 op omgrachte timmerwerf.
    • St. Mary’s Chapel of Kapel Weldam (Diepenheimseweg 102, Kerspel Goor). Kerk uit 1900 in de Engelse Cottagestijl. Sinds 1979 wordt de kapel gebruikt door de Anglicaanse Kerk Twente, en is daarmee een van de negen anglicaanse kerken die Nederland telt. https://anglicanchurchtwente.com/
    • Kasteelboerderij Ripperda (Diepenheimseweg 103-105). Voormalige boerderij uit 1885.
    • Ommuurde Moestuin (Weldammerlaan 2). Grote ommuurde moestuin uit 1886 met daarin een oranjerie, een grote en een kleine kas en koude bakken. De moestuinmuur gaat over in de schuur bij de Rentmeesterswoning.
    • IJskelder (Prins Mauritslaan bij 1). Achter de schuur van de rentmeesterswoning ligt net buiten de moestuinmuur een bakstenen ijskelder.
  • Historische buitenplaats Wegdam (Wegdammerweg 4, Markelo). Ongeveer 800 meter ten oosten van kasteel Weldam staat havezate Wegdam. Landgoed Wegdam met havezate en enkele pachtboerderijen is in 1897 door de eigenaren van Landgoed Weldam gekocht en bij het landgoed gevoegd.
    • Havezate Wegdam. Fors blokvormig hoofdgebouw uit 1758 dat aan de achterzijde en zijkanten omgracht is. Op het omgrachte voorplein met eenvoudige tuin bij de havezate bevinden zich een
      • Bouwhuis annex boerderij (Wegdammerweg 6). Ontstaan door verbouwing van het uit 1723 daterende bouwhuis. Evenwijdig aan dit bouwhuis zijn rond 1840 twee even grote gebouwen vastgebouwd waarin zich een boerderij met schuur bevind.
      • Koetshuis (Wegdammerweg bij 4). Gebouw uit 1893 aan de andere kant van de Wegdammerweg.
  • Bijgebouwen verspreid over Landgoed Weldam.
    • Dienstwoning (Oude Goorseweg 36, Diepenheim). Huis uit 1890.
    • Jachtopzienershuis (Stationsweg 15-17, Stokkum, Markelo). Gebouw uit 1888.
  • Pachtboerderijen. Bij Landgoed Weldam horen ongeveer 65 (monumentale) boerderijen te herkennen aan de zwart-gele luiken, waaronder:
    • Erve Modder (Poortweg 1, Kerspel Goor, Markelo). Boerderij uit rond 1800.
    • Erve Koenderink (Stationsweg 2, Stokkum, Markelo). Boerderij uit 1849
    • Erve Heerbaard (Rijksweg 4, Wiene, Ambt Delden) uit 1829 (woonhuis) en 1857 (1857).
    • Erve Kevelham (Poortweg 4, Kerspel Goor, Markelo). Voormalige havezate. Huis is in 1730 geheel afgebrand. Tegenwoordig staan in de buurt van de plek van de voormalige havezate twee boerderijen: Groot en Klein Kevelham.
    • Erve Beumer (Wegdammerweg 2, Kerspel Goor, Markelo). Boerderij uit 1851.
    • Erve Loesink (Oude Diepenheimseweg 4, Kerspel Goor, Markelo). Boerderij uit 1846.
    • Erve Luttike Hedde (Oude Needseweg 12, Kerspel Goor, Markelo). Boerderij uit 1825.
    • Erve Groot Doeschot (Oude Needseweg 1, Kerspel Goor, Markelo). Boerderij uit 1797.
    • Erve Krooshoop (Oude Needseweg 2, Kerspel Goor, Markelo). Boerderij uit omstreeks 1900.
    • Erve Broekhuis (Oude Diepenheimseweg 2, Kerspel Goor, Markelo). Boerderij uit 1876.
  • Jachtpalen (Ulkenweg bij 5 op kruising met Veldhuisweg, Wiene, Ambt Delden). Twee jachtpalen uit 1878 markeren de grens tussen de jachtgebieden van de landgoederen Weldam in Goor en Twickel in Ambt Delden.
  • Uitkijktoren (Goorseweg 51, Herike, Markelo) uit 1890. The toenmalige bewoner van kasteel Weldam, graaf Bentinck, liet een vierkante uitkijktoren bouwen op het hoogste punt van zijn terrein, de Herikerberg. Vroeger had de toren vrij uitzicht over het hele landgoed. Hij werd gebruikt als belvedère voor de bewoners van Kasteel Weldam en hun bezoekers, en in kritische jaargetijden werd hij gebruikt als brandtoren voor het hele landgoed. De toren deed ook dienst als meetpunt voor de Rijksdriehoekmeting van het kadaster. Tegenwoordig is de toren omgeven door bomen en verbouwd tot woning met atelier.
  • Hofkerk (Kerkstraat 23, Goor). In de kerk bevind zich in een lage vleugel tegen de kerktoren de grafkapel uit 1566 van de eigenaren van de havezate Weldam. De fraaie ingang is omlijst met twee zandstenen pilasters met daarop een rijk versierde kroonlijst met bazuinende engelfiguren en de wapens van Ripperda en Raesfelt.
  • Bunker Radarstelling Weldam (Achter huis Weldam, bij Poortweg 1). Radarstelling uit tweede wereldoorlog.
  • Grafheuvels (Goorseweg bij 58). Op de delen van de stuwwallen van Markelo die bij Landgoed Weldam horen liggen ook een tiental grafheuvels uit de late steentijd.
bike

Activiteiten op Landgoed Weldam

Eten en drinken

Eten & drinken

  • In de rondom Landgoed Weldam gelegen plaatsen Goor, Markelo en Diepenheim zijn diverse restaurants.
Overnachten

Overnachten op en rondom Landgoed Weldam

  • Hotels
    • Landhuishotel en Bisto Herikerberg (Goorseweg 58, Markelo)
    • Hotel & Restaurant ’t Holt (Hengevelderweg 1A, Diepenheim)
    • Hotel Restaurant Hof van Twente (Goorsestraat 25, Hengevelde)
  • Vakantiewoningen
    • Finspark Herikerberg ( Driebelterweg 2, Markelo)
    • Bospark Markelo (Potdijk 8, Markelo)
    • Vakantiehuis Flierhutte (Lochemseweg 8C, Markelo).
    • Driebelterveld (Driebelterweg 3, Markelo).
    • Vakantieboerderij Misset (Grensweg 4A, Goor)
    • Vakantieboerderij Erve Luttikhengel (Haaksbergerewg 9, Markelo)
    • Gastenverblijk Haverjan (Esweg 8, Markelo)
  • B&B‘s
    • Erve Groot Wegereef (Slotsweg 23, Hengevelde)
    • Thil’s B&B (Kwartierdorpsweg 1, Ambt Delden)
    • Erve Reimerink (Markveldseweg 26, Diepenheim)
    • Landgoed Driebelterveld (Driebelterweg 3, Markelo)
    • De Twentse Heerlijkheid (Kleidijk 4, Diepenheim)
  • Camping

Natuur & Landschap op Landgoed Weldam

Landgoed Weldam ligt in een straal van 6 kilometer rondom Kasteel Weldam. Het ligt in een zeer fraai afwisselend halfopen coulisselandschap met (gemengde) bossen, akkers, weilanden, beken en karakteristieke houtwallen, lanen en singels tussen historische boerenerven.

Het grootste deel van Landgoed Weldam ligt in het Reggedal. Het brede Reggedal met haar vele zijrivieren was vanouds drassig en kwelrijk. Door het geringe reliëf stagneerde het water waardoor er natte hooilanden en broekbossen lagen. In dit moerasgebied lag her en der een zandhoogte, waar de meeste historische boerenerven ontstonden. Het natte Reggedal is rond 1900 ontgonnen. Door de aanleg van dijkjes en sloten kan de waterhuishouding van het gebied nu worden gecontroleerd.

Op Landgoed Weldam worden open landbouwgronden met akkers en weiden afgewisseld door bossen. Langs de beken die Landgoed Weldam doorsnijden, zoals de Poelsbeek/Fluttersbeek, Oude Poelsbeek en Benteler beek, liggen her en der nog restanten van broekbossen en van het historische agrarische kampenlandschap met haar natte hooilanden gescheiden door sloten en houtsingels.

Uitkijktoren Weldam

Daarnaast liggen een aantal van de kleinere gebieden van Landgoed Weldam op de stuwwallen rondom Markelo. Deze relatief geïsoleerde stuwwallen zijn een zuidelijke uitloper van de Sallandse Heuvelrug. Grote delen van twee van deze geïsoleerde stuwwallen, de Herikerberg (+47 m +NAP) en De Hulpe (+40 m NAP), behoren bij Landgoed Weldam. Beide heuvels waren van origine markegronden met uitgestrekte heidevelden met her een der een eenzame boom. Na de verdeling van de markegronden zijn ze grotendeels bebost, vooral met naaldhout. Tegenwoordig zijn er nog slechts enkele geïsoleerde heideveldjes op deze stuwwallen over. Op de top van de Herikerberg, het hoogste punt van Landgoed Weldam, bevind zich ook de uitkijktoren van Landgoed Weldam.

Ook op de flanken van de stuwwallen rondom Markelo liggen gebieden van Landgoed Weldam. Hier liggen de oude nederzettingen met grote escomplexen, zoals de Stokkummer Es. Deze escomplexen zijn herkenbaar aan de licht bollende akkers.