De 10 mooiste watermolens van Nederland

2 minuten leestijd

In de Middeleeuwen werd voor het eerst de kracht van stromend water gebruikt om molens aan te drijven in plaats van de spierkracht van mens of dier. Hierdoor kwam er veel meer energie beschikbaar. De eerste watermolen van Nederland werd al vermeld in 704, vele eeuwen voor de vermelding van de eerste Nederlandse windmolen in 1407. Toen West-Nederland nog één groot moeras was stonden er dan ook al honderden watermolens op de hoger gelegen gronden van Oost- en Zuid-Nederland.

Watermolens werden gebouwd bij beken en riviertjes met een regelmatige wateraanvoer en voldoende verval. De bouw van een watermolen betekende vrijwel altijd een ingreep in het landschap om er voor te zorgen dat op het juiste moment op de juiste plaats voldoende water werd aangevoerd. Hiertoe werd rivier- of beekwater opgestuwd, werden rivierbeddingen verlegd en werden er kunstmatige waterlopen gegraven. En omdat geen beek of rivier gelijk is werden de watermolens aan de omgevingscondities aangepast. Zo ontwikkelden zich op de Veluwe bovenslagmolens, in de vlakkere streken onderslagmolens en in Limburg middenslagmolens.

Eeuwenlang vormden watermolens de spil van een waterkrachteconomie. Veel, aanvankelijk geïsoleerd gelegen, watermolens groeiden uit tot het middelpunt van industriële bedrijvigheid. En werden ze aanvankelijk vooral gebruikt voor het malen van graan, later werden ze ook gebruikt voor het slaan van olie, het vollen van textiele stoffen, het pellen van gerst, het zagen van hout, als koper- of ijzermolen en als papiermolen.

Vanaf het eind van de negentiende eeuw nam het economische belang van watermolens af en werden talrijke watermolens afgebroken. Van de duizenden watermolens die ooit in Nederland stonden zijn er nu nog een dikke honderd over, waarvan 70 draaivaardig.

Top 10 – Mooiste Watermolens van Nederland

  1. Watermolen van Singraven (Denekamp, Overijssel). Dubbele watermolen met drie raderen aan de Dinkel op landgoed Singraven.
  2. Oostendorper Watermolen (Haaksbergen, Overijssel). Dubbele watermolen met drie raderen aan de Buurser Beek.
  3. Kilsdonkse Molen (Heeswijk Dinther, Noord-Brabant). Gecombineerde water- en windmolen met twee radaren aan de aan de Aa.
  4. Opwettense Watermolen (Nuenen, Noord-Brabant). Dubbele watermolen met de grootste radaren van Nederland aan de Kleine Dommel.
  5. Molen van Otten (Wijlre, Limburg). Watermolen met een dubbel waterrad aan de Geul.
  6. Bovenste Plasmolen (Plasmolen, Limburg). Gecombineerde boven en middenslagmolen die gevoed word vanuit twee vijvers op verschillende hoogtes in natuurgebied de Sint-Jansberg.
  7. Collse Watermolen (Eindhoven, Noord-Brabant). Dubbele watermolen met twee raderen aan de Kleine Dommel.
  8. De Stenen Tafel (Borculo, Gelderland). Dubbele banmolens met twee raderen aan de Berkel midden in het stadje Borculo.
  9. Cannenburger Molen (Vaassen, Gelderland). Watermolen aan de Hartense Molenbeek die hoorde bij kasteel De Cannenburgh.
  10. Wenumse Watermolen (Wenum, Gelderland). Bovenslagmolen bij hoog opgestuwde wijer aan de Wenumse beek die hoorde bij landgoed Rotterdamse Kopermolen.