De 12 mooiste vestingsteden van Nederland

3 minuten leestijd

Vestingsteden zijn versterkt met vestingwerken die bestand waren tegen de kanonnen van de vijftiende-achttiende-eeuw. Deze charmante stadjes zijn omringd door imposante stervormige aarden constructies bestaande uit hoge en brede vestingwallen met bastions (uitspringende puntvormige verdedigingswerken) en een stadsgracht met daarin in soms ook ravelijnen (versterkte puntvormige eilandjes).

Niet elke middeleeuwse stad werd versterkt tot een vestingstad. Vestingsteden controleerden locaties waarvan het strategische belang groter was dan dat van de stad zelf, zoals een grensgebied, een voorname handelsroute over water of land, en/of een in die tijd belangrijke internationale handelsstad. De vesting was alleen toegankelijk via een select aantal stadspoorten in de vestingwal.

De meeste vestingsteden werden tijdens de tachtig jarige oorlog (1568-1648) gebouwd. Ook een aantal strategisch belangrijke nederzettingen zonder stadsrechten werden omringd door moderne vestingwerken, zoals Bourtange en Hellevoetsluis. In de vestingstad was een garnizoen gelegerd en ook tegenwoordig hebben de meeste vestingsteden nog diverse historische militaire bouwwerken binnen hun wallen.

In tijden van oorlog woonden alle burgers binnen de vestingwallen en was de vestingstad door boerderijen binnen de wallen zelfvoorzienend. Daartoe werd op veel bastions een walmolen gebouwd. Elke vierkante meter binnen de vestingwerken werd benut, wat in een compact en overzichtelijk stadje resulteerde. Later zijn veel vestingsteden opgenomen in een van de Nederlandse Verdedigingslinies, zoals de Hollandse Waterlinie.

Veel vestingsteden zijn in de loop van de negentiende- en twintigste-eeuw grotendeels ontmanteld maar er zijn er ook nog enkele waar de vestingwerken (weer) grotendeels intact zijn. Hier kun je genieten van de bekoring en de sfeer van het verleden.

Top 12 – Mooiste vestingsteden van Nederland

  1. Naarden (Noord-Holland). Stad kreeg voor het eerst moderne vestingwerken in 1576. Deze werden in 1674 verbeterd tot de huidige dubbele vestingwallen toen Naarden werd opgenomen in de Oude Hollandse Waterlinie.
  2. Heusden (Noord-Brabant). Stad in het grensgebied tussen Holland, Brabant en Gelre. Heusden krijgt tijdens de tachtigjarige oorlog (in 1581) de huidige moderne vestingwerken, en vormde later het scharnierpunt tussen de Hollandse- en Zuiderwaterlinie.
  3. Willemstad (Noord-Brabant). Stad gelegen langs de belangrijke waterverbinding tussen Holland en Zeeland. Willemstad krijgt tijdens de tachtigjarige oorlog (in 1583) de huidige moderne vestingwerken. Willemstad werd later opgenomen in de Zuiderwaterlinie.
  4. Brielle (Zuid-Holland). Belangrijke internationale handelsstad en doorvoerhaven centraal in het gewest Holland. Brielle kreeg voor het eerst moderne vestingwerken in 1587. Deze werden rond 1710 verbeterd tot de huidige vestingwerken.
  5. Hulst (Zeeland). Belangrijke internationale handelsstad die in het verleden een directe verbinding met de Schelde had. Hulst was tijdens de tachtigjarige oorlog onderdeel van de Staats-Spaanse linies. De vestingwallen zijn nog steeds intact en werden in 1621 in opdracht van de Spaansen aangelegd.
  6. Veere (Zeeland). Belangrijke internationale handelsstad die aan het begin van de tachtigjarige oorlog (rond 1600) moderne vestingwerken kreeg. Deze werden in 1811 in opdracht van Napoleon aangevuld met een tweede verdedigingsgordel.
  7. Elburg (Gelderland). Belangrijke Hanzestad voor de internationale handel met de Oostzee. Elburg was gelegen aan de Zuiderzee en kreeg aan het begin van de tachtigjarige oorlog (rond 1585) de huidige moderne vestingwerken buiten de deels nog aanwezige middeleeuwse stadsmuur.
  8. Woudrichem (Noord-Brabant). Strategisch gelegen handelsstad daar waar de Maas met de Waal samenkwam in het woelige grensgebied tussen Brabant, Gelre en Holland. Woudrichem krijgt tijdens de tachtigjarige oorlog (in 1585) moderne vestingwerken.
  9. Nieuwpoort (Zuid-Holland). Strategisch gelegen stadje aan de Lek op de grens tussen Holland en het Sticht. Nieuwpoort werd in 1672 opgenomen in de Oude Hollandse Waterlinie en toen voorzien van moderne vestingwerken.
  10. Enkhuizen (Noord-Holland). Belangrijke internationale handelsstad die aan het begin van de tachtigjarige oorlog (in 1587) de huidige moderne vestingwerken kreeg.
  11. Zaltbommel (Gelderland). Stad gelegen in het woelige grensgebied tussen Utrecht, Gelre en Brabant waar om de deels nog aanwezige middeleeuwse stadsmuur rond 1530 moderne vestingwerken werden aangelegd. Rond 1600 werden deze vestingwerken gemoderniseerd.
  12. Sloten (Friesland). Belangrijke regionale handelsstad gelegen op de kruising van een belangrijke land- en vaarweg die ten tijde van de tachtig jarige oorlog (in 1581) moderne vestingwerken kreeg.
meer info

Meer over dit onderwerp