Burghorn – Superkleine polderstad

Inpoldering buitendijks kweldergebied

Rond de twaalfde eeuw ontstond er tussen Petten en Callantsoog een zeegat in de Noordzeekust, het Zijpe. Door dit zeegat stond het westen van West-Friesland rechtstreeks bloot aan de getijdenwerking van de Noordzee. Daarom werd rond 1200 de Westfriese Omringdijk aangelegd om de bewoners van West-Friesland te beschermen.

Deze ringdijk was een aaneenschakeling van bestaande dijken en dijkjes, waaronder de Valkkogerdijk en Oudedijk, twee van de drie dijken die de Polder Burghorn ook tegenwoordig nog omringen. Door deze twee haaks op elkaar staande dijken maakte de Westfriese Omringdijk bij Burghorn een forse bocht landinwaarts. Bij iedere storm stond de Westfriese Omringdijk bij deze inham onder grote druk. Diverse malen werd er een gat in de Oudedijk en de Valkkogerdijk geslagen, zoals ook tegenwoordig nog goed herkenbaar is door de aanwezigheid een viertal dijkkolken bij de oostelijke punt van deze inham.

Hierdoor vormde deze zwakke plek in de Westfriese Omringdijk een bedreiging voor de nog geen 2 kilometer oostelijk van deze inham gelegen stad Schagen, dat toen pal aan de Noordzee lag.

Eerste inpoldering in Holland

Op 2 januari 1456 verleent Filips de Goede, graaf van Holland, aan zijn bastaardoom Willem de Bastaard, heer van Schagen, octrooi tot het omdijken van de kwelder in de gevaarlijke inham Burghorn en gaf hem ook de nieuwe heerlijkheid die daardoor ontstond. Door het gereed komen van de Nieuwe dijk, werd in 1461 de polder Burghorn met ruim 300 hectare de eerste weloverwogen landaanwinning van formaat in Holland. Het werd drooggemalen door een molen, toentertijd de derde molen van heel West-Friesland.

Slechts vijftig jaar een stedelijke nederzetting

De eerste woning in de nieuwe polder was die van de heer zelf en daarna werden er meer woningen gebouwd. In 1462 kreeg deze nieuwe nederzetting Burghorn, overeenkomstig nabijgelegen westfriese steden, plattelandsstadrechten van Willem van Schagen, de jongste zoon van Willem de Bastaard en heer van Burghorn.

Echter, vijftig jaar later verdween de Burghorner nederzetting tijdens de Cosmas- en Damianusvloed van 1509 weer onder water. Tientallen mensen en honderden koeien en schapen verdronken en de kerk, huizen, schuren en boerderijen spoelden weg. Mede door een hevig conflict dat daarna ontstond tussen de heren van Burghorn en Schagen over de lozing van het zoute overstromingswater, werd de nederzetting nooit herbouwd.

Pas na de bedijking van de direct westelijk van de Polder Burghorn gelegen Zijpepolder in 1597 was de dreiging van de zee voor Burghorn voorgoed verleden tijd. Tegenwoordig telt Burghorn slechts enkele (stolp-)boerderijen en een camping.